Thái Cực, Lưỡng Nghi, Tứ Tượng, Bát Quái là gì ?
Thái cực, lưỡng nghi, tứ tượng, bát quái là những khái niệm cơ bản nhất trong kinh dịch học. Thái cực được xem là vòng tròn khép kín của vũ trụ, vô cực sinh thái cực, thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái, bát quái định cát hung, cát hung sinh đại nghiệp. Mối quan hệ mật thiết của thái cực, lương nghi, tứ tượng, bát quái trong kinh dịch thể hiện sự chuyển hóa vũ trụ và vạn vật trong tự nhiên.
Vô cực, Thái cực
- Vô cực sinh thái cực, vô là không, cực là cực hạn, vô cực là trạng thái cơ bản nhất của tự nhiên, mọi thứ đều bắt nguồn từ hư vô.
- Vô cực là trạng thái gốc của vũ trụ, không dạng, không hình, không phân biệt, không vận động. Nó biểu thị cho “Hư Vô” tiền thân của mọi tồn tại.
- Từ Vô Cực xuất hiện một thời điểm khởi đầu, đầu tiên có tên gọi là ” Thái Cực”đại diện cho sự vận động ban đầu là sự sinh khởi của sự biến hoá.
- Thái cực sinh ra từ vô cực, thái cực là trạng thái vật chất, là thể thống nhất của vạn vật. Thái cực không phải là vật thể hữu hình mà là nguyên lý nhất nguyên bao trùm vũ trụ. Trong quá trình vận động, thái cực phân ra Hai nghi gọi là Nghi Âm và nghi Dương hay còn là khí Âm biểu thị bằng nét đứt , khí Dương biểu thị bằng nét liền . Hai khí Âm Dương hoàn toàn không tách rời nhau mà chuyển hoá, tác động qua lại, lên xuống. Âm cực thì sinh Dương, Dương cực thì sinh Âm. Hai Nghi sinh bốn Tượng thể hiện quá trình tuần hoàn của vũ trụ Thành, Thịnh, Suy, Huỷ hay Sinh, Trưởng, Thâu, Tàng tạo thành 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông.
Lưỡng Cực
- Nếu như thái cực là thể thống nhất của sự vật, thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi lại là sự vận hành của các thể đối lập. Lưỡng nghi bao gồm 7 cặp đối lâp: âm và dương, trời và đất, chẵn và lẻ, đen và trắng, càn và khôn, cương và nhu, xuân và thu. Tuy nhiên thể âm và dương của lương nghi được con người nhắc đến nhiều nhất, Âm là bóng tối, màn đêm, dương là ánh sáng, mặt trời…Nhiều người nghĩ lưỡng nghi là hai sự vật tách biệt nhau hoàn toàn, nhưng thực tế lượng nghi vừa là sự tách biệt đối lập, nhưng lại tồn tại chung trong một sự vật, chúng luôn cân đối và không thể tách dời.
- Trong quá trình vận động luân chuyển của lưỡng nghi xuất hiện các trạng thái âm dương: Thái âm, thiếu âm, thái dương, thiếu dương. Trong đó, thái âm và thái dương biểu hiện cho âm cực và dương cực, thiếu dương là trạng thái dương tính tăng dần và đạt âm dương cân bằng, thiếu âm là trạng thái âm tính tăng dần đề đạt âm dương cân bằng.
Tứ Tượng
- Sự kết hợp âm dương trong lưỡng nghi sinh ra tứ tượng, đại diện cho sự phát triển năng lượng. Tứ tượng chia làm 2 phần là thái dương và thiếu dương, thái âm và thiếu âm. Trong dương có âm, trong âm có dương tượng trưng cho âm dương không tách biệt
- Tứ tượng được hiểu là 4 tính chất của sự vật hiện tượng như: Xuân, hạ thu đông hay đông, tây, nam, bắc.
- Thái dương dương thuần túy biểu thị sức mạnh, khởi đầu, sự sinh sôi. Thiếu dương dương chứa âm biểu hiện sự tiếp tục phát triển của dương nhưng với sự xuất hiện của âm chỉ ra sự cần thiết của sự cân bằng. Thái âm âm thuần túy biểu thị sự đầy đủ, thu hút và nội tâm. Thiếu âm, âm chưa dương biểu thị sự bắt đầu của sự thay đổi khi dương bắt đầu sinh sôi trong âm. Âm dương không chỉ cân bằng mà còn tương tác, giống như con người, không ai hoàn toàn xấu cũng không ai hoàn toàn tốt
Bát Quái

Tứ tượng sinh bát quái, tứ tượng gồm thái dương, thiếu dương, thái âm, thiếu âm, âm dương kết hợp sinh ra bát quái, mỗi quái đại diện cho nguyên lý, hiện tượng tự nhiên.
- Càn: đại diện cho trời, quái càn đại diện cho sức mạnh và khởi đầu, càn mang ý nghĩa của sự lãnh đạo và sức mạnh tinh thần.
- Khôn: đại diện cho đất, quái khôn là biểu tiện cho sự nuôi dưỡng và ổn định, khốn mang ý nghĩa cho sự kiên nhẫn và khả năng chịu đựng
- Khàn: đại diện cho nước, biểu thị sự linh hoạt, thích ứng mọi tình huống mà không mất đi bản chất
- Ly: đại diện cho lửa, biểu thị cho sự nhiệt huyết và niềm đam mê
- Chấn: Đại diện cho sấm sét, biểu thị sức mạnh đột ngột
- Tốn: Đại diện cho gió, biểu thị sự nhẹ nhàng, khuyến khích sự linh hoạt
- Cấn: Đại diện cho nút, đại diện sự yên tĩnh và vững chắc
- Đoài: đại diện cho hồ nước, biểu thị sự trao đổi, khuyến khích sự mở lòng và chia sẻ.
Tiên Thiên Bát Quái
- Càn ở Phương Nam
- Khôn ở Phương Bắc
- Ly ở Phương Đông
- Khảm ở Phương Tây
- Chấn ở Đông Bắc
- Đoài ở Đông Nam
- Tốn ở Tây Nam
- Cấn ở Tây Bắc
Hậu Thiên Bát Quái
- Càn (Tam liên)- ba vạch liền-ở Tây Bắc
- Khảm (Trung mãn)- trong đầy-ở Phương Bắc
- Cấn (Phúc uyển)- chén úp-ở Đông Bắc
- Chấn (Ngưởng vu)- bát ngữa-ở Phương Đông
- Tốn (Hạ đoạn)- đứt dưới-ở Đông Nam
- Ly (Trung hư)- rổng giửa-ở Phương Nam
- Khôn (Lục đoạn)- sáu vạch đứt-ở Tây Nam
- Đoài (Thượng khuyết)- trên hở-ở Phương Tây
Như vậy, Đạo quân tử vừa cùng bạn phân tích về mối quan hệ giữa Thái cực, lưỡng nghi, tứ tượng, bát quái trong kinh dịch. Đây là những khái niệm cơ bản, là vòng tròn của vũ trụ, chúng gắn liền với nhau không thể tách rời. Để luận được quẻ dịch chính xác dự đoán tương lai, bạn cần phải hiểu rõ sự vận hành và bản chất của những khái niệm trên.
👉 Tip: Sở hữu ngay Bộ bài Kinh Dịch 64 Quẻ để tự mình khám phá những quẻ dịch mỗi ngày!
Cảm ơn tác giả
Bài viết rất hay